Jezioro osobliwości.

Długi weekend (uświetniony obrzydliwym przeziębieniem  i nadaremnym oczekiwaniem na przesyłkę z książkami) spędziłam na odświeżaniu staroci. Od dawna miałam ochotę przypomnieć sobie losy Ani Shirley i przygody Bilbo Bagginsa. Sięgnęłam jednak po jeszcze jedną książkę i o niej słów kilka dzisiaj.

K. Siesicka, Jezioro osobliwości

Marta mieszka z mamą w malutkim mieszkanku (15 m²). Są we dwie i jakoś im się układa. Pewnego dnia Marta dostaje list z prośbą o spotkanie od nieznajomego chłopaka. Nie ma bladego pojęcia dlaczego niejaki Michał Soroko chce się z nią spotkać. Jednocześnie w jej życiu szykują się ogromne zmiany – jej mama poznała mężczyznę, z którym chce spędzić resztę życia. Marta musi się przeprowadzić i spróbować nawiązać choćby nić porozumienia z Ojczymem, co oczywiście nie będzie łatwe.

Mój egzemplarz z 1973 roku, z okropna okładką i pożółkłymi stronami.

Książka Siesickiej jest, z jednej strony, zwykłą obyczajówką, z drugiej bardzo ciekawą analizą dorastania. Zawiera wszystkie elementy, które są mile widziane w takich książkach: problemy szkolne, oklepany trójkąt miłosny, konflikt pokoleń. W połączeniu z elementami tak charakterystycznymi dla PRL-u, jak brak cytryn i aspiryny w sklepach, segmenty z Przeskoku, warszawskie neony (na ulicach, a nie w muzeum!) czy pogadanki uspołeczniające i brakiem komórek czy komputerów, całość sprawia wrażenie książki bardzo przestarzałej i nie współgrającej z życiem współczesnej młodzieży. Do tego ten język - tak bardzo inny od języka nam współczesnego. Niby nie używa się tam archaizmów, ale każde zdanie ma bardzo specyficzny wydźwięk (np. – Przepraszam Cię, Marto, ale pójdę teraz do ojca. - dodajmy, że to kwestia wypowiedziana przez licealistę!). I jeszcze niektóre zachowania. Wyobrażam sobie z jaką nagonką (m.in. na FB) spotkałaby się scena, w której matka policzkuje córkę. Albo kiedy dwóch kumpli daje się ponieść emocjom. Za okłamanie nauczycielki czy bezczelność też już się raczej ze szkoły nie wylatuje.

Ale, mimo że książka powstała w 1966 roku i odpowiada ówczesnym realiom, wiele problemów pozostaje bardzo bliskich także współczesnej młodzieży. Mnie przede wszystkim w pamięci utkwiły dwa zdania: „Rzeczywiście, wszystko mam, z wyjątkiem prawdziwego domu i matki, która ma dla mnie czas” oraz „Ona jest wiecznie spóźniona, na nic nie ma czasu, a już na pewno nie ma go dla mnie”. My też coraz częściej obserwujemy dorosłych, którzy w tą pogoń (za pieniędzmi, za dobrobytem, za karierą) dali się wciągnąć. A kiedy chcemy zwrócić na siebie ich uwagę sięgamy po zachowania negatywne. Podobnie wygląda to z punktu widzenia dorosłych – chcemy dać naszym dzieciom wszystko, ale zapominamy czym „to wszystko” jest.

Siesicka wskazuje także na problem nawiązania relacji między pasierbicą a ojczymem i komplikacji jakie wynikają z tego dla całej rodziny. Pokazuje, jak ciężko się nauczyć z kimś mieszkać, poznać i zaakceptować jego zachowania i nawyki. A przecież w takiej sytuacji znajduje się coraz więcej osób.

I jeszcze pierwsza miłość. Poszukiwana (tu kolejny cytat: „Ilekroć poznaję jakiegoś chłopca, rozpatruję go natychmiast jako potencjalnego kandydata na sympatię”), wytęskniona i nie w pełni zrozumiana. Taka, którą często łatwo pomylić z chęcią akceptacji, chęcią bycia zauważonym. Taka, w której nie znamy jeszcze zasad, gdzie chcemy (trochę dziecinnie) utrzeć komuś nosa i zapominamy o konsekwencjach. Miłość młodzieńcza, bardzo dziecinna i chyba najważniejsza – bo pierwsza.

O wartości książki świadczą jeszcze dwie rzeczy: sama fabuła – naprawdę bardzo, bardzo dobra oraz niesłabnąca popularność. Ciekawa jest także forma: fragmenty pamiętnika Marty czytane przez jej Ojczyma w ramach retrospekcji, próby zrozumienia pewnych wydarzeń i ich tragicznego finału. Dodam jeszcze, że na podstawie książki w latach 70 powstał film.

http://www.filmweb.pl

Podsumowując powyższe rozważania, choć książka może wydawać się przestarzała i nieaktualna wydaje mi się pozycją ważną i wbrew pozorom aktualną. Bo mimo zmieniającej się otoczki, problemy młodzieży są niezmienne. I jeśli weźmie się poprawkę na inną epokę, można z tej książki naprawdę wiele wynieść. Polecam ją nie tylko młodzieży, ale i rodzicom (warto spojrzeć na nasze wybory z drugiej strony).